Mübarek üç aylardan Ramazan ayında fitre bedeli, İslam aleminin gündeminde yer alıyor. Fitre vermek isteyenler, bu yardımın ne zaman, nasıl ve kimlere verileceğini araştırmaya devam ediyor. Peki, 2025 Fitre miktarı ne kadar ve kimlere verilir? Fitre kimlere verilmez, fitre farz mı?
FİTRE VE FİDYE NE KADAR?
2025 yılı için hem fitre hem de fidye bedeli 180 TL olarak belirlenmiştir. Fidye ödemesi yapacak kişiler, oruç tutamadıkları gün sayısını 180 TL ile çarparak toplam ödeme miktarını hesaplayabilirler.
Fıtır Sadakası (Fitre) kimlere verilir, kimlere verilemez?
Fıtır sadakası (fitre), bakmakla yükümlü olmayan yoksul Müslümanlara verilmesi gereken bir yardım türüdür. Ancak, bazı kişilere fitre verilmesi uygun değildir. Diyanet’e göre, fıtır sadakasını ve oruç fidyesini vermek durumunda olan kişiler, bu yardımlardan doğrudan ya da dolaylı olarak yararlanmamalıdır. Bu kural, zekât için de geçerlidir. İşte fitre verilemeyecek kişiler:
-
Usûl ve Fürû Kişileri: Fıtır sadakası, kişinin bakmakla yükümlü olmadığı usûl (anne, baba, büyük anne, büyük baba) ve fürû (çocuklar, torunlar ve onların çocukları) kişilere verilemez.
-
Eşler: Eşler birbirlerine fitre, zekât veya fidye veremezler.
-
Zenginler: Nisap miktarı mala sahip olan yani asli ihtiyaçları dışında zengin olan kişiler fitre almaz.
-
Babasının Zengin Olduğu Ergen Olmamış Çocuklar: Babası zengin olan ergen olmamış çocuklara fitre verilmez.
-
Müslüman Olmayanlara: Şâfiîler ve İmam Ebû Yûsuf’a göre fitre, Müslüman olmayanlara verilemez.
Bunun dışında, zengin olmayan kardeşler, teyze, dayı, amca, hala ve onların çocukları gibi akrabalara fitre verilebilir. Ayrıca, gelin, damat, kayınpeder ve kayınvalide gibi kişiler de fitre alabilir, ancak bu kişiler zengin olmamalıdır.
Kimler fıtır sadakası vermekle yükümlüdür?
Ramazan Bayramına kavuşan, temel ihtiyaçlarının ve bir yıllık borçlarının dışında nisap miktarı (80,18 gr. altın veya bu değerde) mala sahip olan Müslümanlar kendileri ve velâyetleri altındaki kişiler için fıtır sadakası vermekle yükümlüdürler (Kâsânî, Bedâî’, 2/70,72). Ancak fıtır sadakası ile yükümlü olmak için bulunması gereken nisap miktarı malın, “artıcı” özellikte olması ve üzerinden “bir kamerî yıl” geçmiş olması gerekmez.
Kişi, kendisinin ve ergenlik çağına ulaşmamış çocuklarının fitresini vermekle yükümlüdür (Kâsânî, Bedâî’, 2/70). Buna karşılık kişinin ana-babası, büyük çocukları, karısı, kardeşleri ve diğer yakınları için fitre ödeme zorunluluğu yoktur (Kâsânî, Bedâî’, 2/70,72). Fakat vekâletleri olmadığı hâlde bu kişiler için ödeme yapsa geçerli olur.
Şâfiî mezhebine göre ise fıtır sadakası vermek “farz”dır ve bununla yükümlü olmak için nisap miktarı mala sahip olmak şart değildir (Şirbînî, Muğni’l-muhtâc, 1/594). Buna göre temel ihtiyaçlarının yanı sıra bayram günü ve gecesine yetecek kadar azığa sahip zengin-fakir her Müslüman fitre ile yükümlüdür (Şirbînî, Muğni’l-muhtâc, 1/594). Ayrıca varlıklı kimsenin Müslüman olan eşi, çocukları, ana-babası ve diğer yakınları için de sadaka-i fıtır vermesi gerekir (Şirbînî, Muğni’l-muhtâc, 1/595; İbn Rüşd, Bidâyetü'l-müctehid, 1/279-280).
Fidye ile Fitre Arasındaki Fark Nedir?
Fitre ve fidye, her ikisi de İslam'da farklı durumlar için verilen maddi yardımlardır, ancak amaçları ve verildiği durumlar farklıdır.
Fitre, Ramazan ayında oruç tutan ve bayrama ulaşan zengin Müslümanların, ihtiyaç sahiplerine vermesi vacip olan bir sadakadır. Bu sadaka, oruç ibadetinin sonunda, şükran ve paylaşma amacıyla verilir.
Fidye ise, sağlık durumu, yaşlılık gibi nedenlerden dolayı oruç tutamayan kişilerin, tutamadıkları oruçlar için ödedikleri paradır. Fidye, oruç kefareti olarak da adlandırılır ve oruç tutamayan kişinin yerine getirmesi gereken dini sorumluluğu telafi etmek amacıyla verilir.
