Kalp krizi, kalbi besleyen koroner arterlerden birinin veya birkaçının tıkanması sonucu kalp kasının bir bölümünün yeterli oksijen alamaması ve hasar görmesi durumudur. Tıkanma genellikle damar duvarlarında kolesterol ve yağ birikintileri (plaklar) sonucu oluşan damar sertliği (ateroskleroz) nedeniyle meydana gelir. Bu plaklar çatlayabilir ve kan pıhtısı oluşumuna yol açarak kan akışını tamamen engelleyebilir.
Kalp krizinin belirtileri nelerdir?
Kalp krizi belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir ve bazı durumlarda belirtiler hafif veya atipik olabilir. Ancak en yaygın belirtiler şunlardır:
- Göğüs Ağrısı veya Rahatsızlık: Bu genellikle kalp krizinin en belirgin işaretidir. Ağrı; baskı, sıkışma, dolgunluk, yanma veya ağırlık hissi şeklinde olabilir. Göğsün ortasında veya sol tarafında hissedilebilir ve birkaç dakikadan uzun sürebilir veya tekrarlayabilir.
- Vücudun Diğer Bölgelerine Yayılan Ağrı: Göğüsteki ağrı çene, boyun, sırt, bir veya iki kol (özellikle sol kol) veya mideye yayılabilir.
- Nefes Darlığı: Göğüs ağrısıyla birlikte veya tek başına ortaya çıkabilir.
- Soğuk Terleme: Aniden başlayan, nedensiz terleme.
- Mide Bulantısı ve Kusma: Özellikle kadınlarda daha sık görülebilir.
- Baş Dönmesi veya Sersemlik: Kan basıncındaki düşüşe bağlı olabilir.
- Ani Halsizlik veya Yorgunluk: Özellikle kadınlarda yaygın bir belirtidir.
- Çarpıntı veya Düzensiz Kalp Atışı.
- Kaygı veya Ölüm Korkusu.
Kalp Krizi Nedenleri ve Risk Faktörleri:
Kalp krizinin temel nedeni koroner arterlerde plak birikmesi sonucu oluşan tıkanıklıktır. Bu süreci hızlandıran ve kalp krizi riskini artıran çeşitli faktörler bulunur:
- Yüksek Kan Basıncı (Hipertansiyon).
- Yüksek Kolesterol (LDL yüksek, HDL düşük).
- Sigara Kullanımı.
- Diyabet (Şeker Hastalığı).
- Obezite ve Aşırı Kilo.
- Hareketsiz Yaşam Tarzı.
- Sağlıksız Beslenme (yüksek yağ, tuz ve işlenmiş gıda tüketimi).
- Ailede Kalp Hastalığı Öyküsü.
- İleri Yaş (erkeklerde 45 yaş üstü, kadınlarda 55 yaş üstü risk artar).
- Stres.
- Aşırı Alkol Tüketimi.
- Yetersiz Uyku.
Evde kalp krizi geçiren birine ne yapılır?
Evde kalp krizi geçiren birine yardım etmek hayati önem taşır. İşte yapmanız gereken adımlar:
Öncelikle Sakin Olun ve Hemen 112'yi Arayın:
- Panik yapmayın. Sakin kalmaya çalışın, bu hem sizin hem de kalp krizi geçiren kişinin daha sakin olmasına yardımcı olur.
- Hemen 112'yi arayın (Türkiye için). Net bir şekilde adresinizi ve durumu bildirin. Kalp krizi şüphesi olduğunuzu vurgulayın.
- Eğer yalnızsanız ve telefonunuz yanınızdaysa, ambulansı aradıktan sonra güvendiğiniz bir yakınınızı da arayarak durumu bildirin.
- Kapıyı aralık bırakın veya kolayca açılabilecek şekilde bırakın ki yardım ekipleri geldiğinde zaman kaybetmesin.
Kişiye Yardım Edin:
- Kişiyi hareket ettirmeyin. Mümkünse bulunduğu yerde rahat bir pozisyona getirin.
- Oturur veya yarı yatar pozisyon en iyisidir. Sırtını destekleyin, başını ve omuzlarını hafifçe yukarı kaldırın. Bu, nefes almasını kolaylaştırır ve kalbe olan yükü azaltır. Ayaklarını hafifçe yukarı kaldırmak da kan akışına yardımcı olabilir.
- Üzerindeki sıkı giysileri gevşetin. Kravat, kemer, gömlek yakası gibi nefes almasını zorlaştırabilecek her şeyi çıkarın veya gevşetin.
- Odayı havalandırın. Pencereyi açarak temiz hava girmesini sağlayın.
- Kişiyi sakinleştirin. Ona güvende olduğunu ve yardımın yolda olduğunu söyleyin. Endişelenmesini önlemeye çalışın.
- Bilinç kontrolü yapın. Kişinin bilinci yerinde mi, size cevap verebiliyor mu kontrol edin.
- Eğer kişinin bilinci açıksa ve doktoru tarafından daha önceden aspirin kullanması önerilmişse (genellikle düşük dozda), bir bardak su ile çiğnemesini sağlayın. Aspirin kanın pıhtılaşmasını yavaşlatmaya yardımcı olabilir. Ancak doktor tavsiyesi olmadan aspirin vermeyin.
- Kişinin bilinci açıksa ve dilaltı nitrogliserin gibi bir kalp ilacı kullanıyorsa, ilacını almasına yardımcı olun. Ancak kişinin tansiyonunu bilmiyorsanız veya ilaç daha önce doktor tarafından reçete edilmemişse vermeyin.
- Kişiye herhangi bir yiyecek veya içecek vermeyin.
Bilinç Kaybı ve Solunum Durması Durumunda (Eğer İlk Yardım Eğitiminiz Varsa):
- Eğer kişi bilincini kaybederse ve nefes almıyorsa veya normal nefes almıyorsa, Temel Yaşam Desteği (TYD) yani kalp masajı ve suni solunum uygulamaya başlayın. Bu konuda eğitim almadıysanız, 112 operatörünün talimatlarını takip edin.
Ambulans Gelene Kadar:
- Kişinin yanında kalın ve durumunu sürekli olarak gözlemleyin. Herhangi bir değişiklik olursa (bilinç kaybı, solunum güçlüğü vb.) 112'yi bilgilendirin.
- Kişiyi sıcak tutmaya çalışın ancak aşırıya kaçmayın. Üzerine hafif bir örtü serebilirsiniz.
Yapılmaması Gerekenler:
- Kişiyi kendi imkanlarınızla hastaneye götürmeye çalışmayın, özellikle araba kullanmayın. Ambulansın gelmesini bekleyin.
- Kişiye herhangi bir ilaç (aspirin veya dilaltı hariç) vermeyin doktor tavsiyesi olmadan.
- Kişiyi zorlamayın veya hareket ettirmeyin.
- Soğuk veya sıcak suyun altına sokmayın. Bu durum, kalp damarlarını olumsuz etkileyebilir.
- Kuvvetli öksürmesini istemeyin. Sosyal medyada yayılan "öksürükle kalp krizini durdurma" gibi yöntemlerin bilimsel bir dayanağı yoktur ve zararlı olabilir.
